Eerste natuurlijk werelderfgoed voor België!
De best beschermde delen van het Zoniënwoud worden ingeschreven op de Werelderfgoedlijst, als onderdeel van een serie van in totaal 78 uitzonderlijke beukenwouden in 12 Europese landen. Het Werelderfgoedcomité heeft deze wouden erkend omdat ze gezamenlijk getuigen van de uitzonderlijke evolutie en impact die het beuken-ecosysteem in Europa heeft gekend sinds de laatste IJstijd.
In 2007 had Unesco al een aantal ongerepte beukenwouden erkend in Oekraïne en Slovakije. Deze beperkte serie werd in 2011 uitgebreid met vijf Duitse beukenwouden. Het Werelderfgoedcomité dat van 2 tot 12 juli vergadert in Krakau (Polen) heeft de reeks nu verder vervolledigd met beukenwouden in Albanië, België, Bulgarije, Italië, Kroatië, Oekraïne, Oostenrijk, Roemenië, Slovenië en Spanje.
De uitbreiding die is goedgekeurd is het resultaat van een internationaal onderzoeksproject dat in 2012 werd gestart. Eerst werden de goed bewaarde beukenwouden in Europa in kaart gebracht en geclassificeerd. Daarbij werd onder meer rekening gehouden met de ligging, de bodem, het klimaat, de genetische diversiteit van de beuken … Aan de hand van deze elementen werd Europa onderverdeeld in 12 regio’s met eigen karakteristieken. België behoort tot de regio van de Atlantische beukenbossen.
Vervolgens gingen internationale experts na welke beukenwouden op de longlist echt een kans maken op erkenning door het Werelderfgoedcomité. Op dat moment werd ook onderzocht welke landen geïnteresseerd waren om deel te nemen aan een werelderfgoednominatie. Het resultaat van deze oefening was dat, voor de Atlantische regio, enkel het Zoniënwoud werd opgenomen in de serie.
Niet het volledige Zoniënwoud is nu als werelderfgoed erkend. Het gaat specifiek om de delen die als integraal bosreservaat zijn aangeduid, waarin geen enkel beheer meer gebeurt. Ook in de andere landen zijn de best beschermde delen geselecteerd, die gekenmerkt zijn door een zeer volledige samenstelling met uitzonderlijk oude bomen en een uitzonderlijk rijke biodiversiteit. Op die wijze is elk onderdeel van deze ‘keten’ van werelderfgoed een venster op wat oerwouden en oude wouden in Europa zijn. Dit erfgoed vertelt het verhaal van de beuk, één enkele soort die het oerbos van een volledig continent uitmaakte. De beuk is na de laatste ijstijd vanuit Centraal en Zuid Europa stap voor stap naar het Noorden opgeschoven, en domineert vandaag de natuurlijke bossen in het overgrote deel van Europa. Dat is uniek in de wereld.
De erkenning van natuurlijk werelderfgoed is ook uniek voor ons land. Alle werelderfgoed dat ons land tot nog toe rijk is, is door de mens gemaakt. Het wordt met andere woorden gecatalogeerd als het ‘cultureel’ werelderfgoed. Het Zoniënwoud is één van de laatste ongeschonden stukken grondgebied, en wordt daarom nu ingeschreven als ‘natuurlijk’ werelderfgoed.
Daarenboven is het Zoniënwoud het enige bos dat zowel in Brussel, Vlaanderen en Wallonië is gelegen. Daarom is een gezamenlijke ‘structuurvisie’ opgesteld, waarbinnen ook deze nominatie is tot stand gekomen. Dit dossier is het resultaat van een zeer nauwe samenwerking tussen elk van de drie gewestelijke bosbeheerders en elk van de drie erfgoeddiensten. Sinds 2014 hebben die zes administraties intensief samengewerkt binnen zowel ons land als binnen het Europese netwerk rond beukenwouden. De uiteindelijke erkenning als werelderfgoed is meteen ook een erkenning voor de samenwerking, en kan de verdere afstemming van het behoud en beheer alleen maar versterken.